Như chúng ta đã biết, mọi hành vi của chúng ta được điều khiển bởi não bộ. Khi ta thu nạp được 1 nhận thức mới và biến (lắp) nó vào hệ thống niềm tin mới, ta cho ra được các hành vi nhất quán theo niềm tin đó, cho tới khi có một cái nhận thức mới đủ mạnh hơn, ấn tượng hơn thổi bay nhận thức, niềm tin cũ ra. Từ đó, hành vi phản xạ có điều kiện mới được hình thành. Lặp đi lặp lại sẽ thành phản xạ vô điều kiện. Tăng skill

Lấy ví dụ cụ thể, hệ thống ra quyết định của con người được dựa trên các phân tích nguyên nhân, kết quả từ trước đó của não bộ. Nếu phát hiện rủi ro quá lớn theo phân tích, bạn sẽ ra quyết định theo hướng an toàn cho bản thân mình. Tất nhiên là trong thời điểm hiện tại mà thôi.

Từ lúc sinh ra, tiềm thức đã được cài đặt vào não bộ để bảo vệ cơ thể chống lại các nguy hiểm. Ví dụ, nó sẽ phát tín hiệu cho hệ thần kinh rằng: rất đau nếu bị bỏng, gai nhọn đâm...nói chung là cảm xúc không thoải mái gì, để ta đừng làm những điều nguy hại đến bản thân. Lúc này, ta trú ẩn ở Vùng An Toàn.

Một số người có hệ thống ra quyết định rất nhanh. Họ sắp sẵn trong đầu các tiêu chí quyết định, các điều kiện cần, các điều kiện đủ để ra quyết định nhanh.

Mình đặt 1 ví dụ trong hệ thống ra quyết định nhanh khi vào quán cà phê như sau:

Cấp độ ra quyết định 1: Cứ vào quán là kêu ly cà phê đen. Cấp độ này rất đơn giản, 1 phương án cho tất cả tình huống.

Cấp độ ra quyết định 2: Buổi sáng cà phê đen, buổi trưa nước cam, buổi tối trà gừng. Cấp độ này cấp trung bình. 3 phương án nếu khác buổi.

Cấp độ ra quyết định 3: Gồm cấp độ 2 và tình huống thay thế phát sinh. Nếu chỗ đó không có trà gừng thì thay bằng Lipton mật ong. Nếu chỗ đó không có nước cam thì thay bằng cà phê sữa. Cấp độ này sẽ làm tăng thêm thành 5 phương án lựa chọn.

Nếu bạn đang đạt cấp độ 3, thì bạn đang tiết kiệm 5 phút cuộc đời cho chính bạn và nhân viên phục vụ trong mỗi lần uống cà phê khi phải cầm quyển menu và suy nghĩ. Nếu 1 ngày bạn uống 3 lần thì tiết kiệm được 15p. Nếu 1 năm bạn vào quán 300 lần thì tiết kiệm được 1500 phút.

Đây là một tình huống vào quán đơn giản, nếu các vấn đề trở nên phức tạp hơn thì chắc có lẽ chúng ta đang lãng phí thì giờ lên tới đơn vị năm, chục năm, hàng chục năm để ngồi suy nghĩ và ra quyết định cho 1 việc gì đó.

Các CEO có rất nhiều công việc được nhân viên trình bày lên để ra quyết định. Áp lực phải ra quyết định được trở thành hội chứng. Bởi khi quyết định là kèm với trách nhiệm nếu có sự cố, rủi ro xảy ra. Cho nên ra quyết định nhanh luôn là thứ mà ai cũng đeo đuổi để trau dồi, xây dựng nên 1 hệ thống nếu người đó muốn tiết kiệm thời gian.

Mình thấy có một số người rất hay, lúc cần ra quyết định thì lẫn tránh không góp ý kiến gì, để người khác ra quyết định. Tới lúc có kết quả đúng thì coi như không sao, nếu sai thì xuất hiện phê phán, chế giễu, nói xấu sau lưng, các kiểu...

Năng lực ra quyết định nhanh là một năng lực vô cùng lớn. Đó là cả sự thống kê, phân tích, tích lũy, trải nghiệm đau thương...chúng là dấu hiệu cho thấy người đó rất giỏi.

Hệ thống ra quyết định nhanh cần phải loại bỏ, phớt lờ các thông tin, ý kiến thừa khiến cho làm chậm đi quá trình tổng hợp thông tin cần có để ra quyết định.

Nói như vậy nghĩa là: nếu ai đó đưa cho bạn quá nhiều thông tin quá thô, còn phải thông qua rất nhiều bước xử lý để tinh gọn và có thể ra quyết định được thì điều đó chỉ khiến bạn mất thời gian, làm cạn kiệt ý chí và nguồn năng lượng của bạn.

Một nhân viên không trình bày được với Sếp các giải pháp để Sếp chọn cho nhanh mà cứ đặt câu hỏi ngược sẽ làm Sếp đánh giá rất thấp. Anh ta sẽ không được tăng lương tăng chức hoặc sẽ mau chóng bị "lên đường"

Một nhân viên bán hàng không gợi ý, đề xuất với khách hàng được phương án nào mà cứ hỏi anh muốn gì em làm cho, điều này đồng nghĩa với việc khách hàng cầm tay chỉ việc. Theo cá nhân mình, nên là sự phối hợp 50/50.

Một học sinh, sinh viên nếu muốn chúng dễ nản chí, bỏ học thì cha mẹ cứ cho giáo viên nhồi nhét vào não chúng cho thật nhiều, ép học tứ tung vào..chúng sẽ nhanh chóng nổi loạn cho mà xem. Nếu muốn ngược lại thì hãy cẩn thận phân tích thế mạnh của con mà cho chúng học những khóa học chúng thích và tất nhiên là phải lành mạnh.

Nếu muốn triệt tiêu ý chí, năng lượng của đối thủ, kẻ thù thì cứ bơm cho đầy thông tin thừa, thô vào trong đầu họ, họ sẽ bị hỗn loạn thông tin và mất cả đống thời gian để lọc ra, làm tinh nó lại, bởi hội chứng bị cám dỗ bởi kiến thức, thông tin vĩ mô là rất lớn.

Lần tới, nếu ghét ai đó thì cho họ nhiều thông tin vào, càng nhiều càng tốt.

Và riêng bạn, nếu thấy ai đó đưa thông tin nhiều, thô, thừa cho bạn nghĩa là họ đang ghét mình. Họ đang muốn phá thời gian của mình đây mà, liệu mà tránh xa.

Nguyễn Trí Nhân - CEO of Tedfast